Sinemada kurgusal denemelerin temelleri: Sovyet sineması örneği

Abstract

Sinemanın ilk dönemlerinde, dramatik bir yapı oluşturmak yerine teknik gelişmelere ağırlık verildiği bilinmektedir. İlk olarak görüntülerin birleştirilmesi olarak nitelenen kurgu kavramı, sinemanın gelişimiyle birlikte dramatik yapıyı belirleyen temel unsurlardan biri olarak görülmeye başlanmıştır. George Méliès’in tesadüfi bir şekilde keşfettiği kurguya yeni anlamlar kazandıran yönetmen David W. Griffith’tir. Griffith sadece kurguyu geliştirmekle kalmamış aynı zamanda Sovyet yönetmenlerin bakış açılarını da etkilemeyi başarmıştır. Lev Kuleshov, V. Pudovkin, S. Eisenstein ve D. Vertov gibi yönetmenler, önce Griffith’in filmlerini yeniden kurgulamışlar sonrasında da farklı yöntemler deneyerek bu alanda özgün bir dil geliştirmişlerdir. Fenomenoloji (olgubilim) desenine göre yapılandırılan bu çalışmada, Sovyet yönetmenlerin (Kuleshov, Pudovkin, Eisenstein, Vertov) kurguya ilişkin denemeleri ele alınarak sinemada kurgunun gelişiminin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, Kuleshov’un denemeleri, Pudovkin’in bağlantısal kurgu anlayışı, Eisenstein’ın diyalektik kurgu yöntemi ve Vertov’un sinegöz kuramı ayrıntılı olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Sovyet yönetmenlerin, filmlerinde tercih ettikleri biçimsel denemelerle kurguya yeni anlamlar yükledikleri ve bu kavramı bir kurama dönüştürdükleri sonucu çıkarılmıştır.