Türkiye’de hemşirelik alanında yaşlı ayrımcılığı ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, hemşirelik alanında yaşlı ayrımcılığı konusunda yapılan lisansüstü çalışmalar sistematik bir şekilde incelenerek, konu alanları ve özelliklerinin belirlenmesi, mevcut durumun ortaya konması ve sonuçların detaylı biçimde sunulması amaçlandı. Gereç-Yöntem: Nitel araştırma türlerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanarak gerçekleştirilen bu çalışmada Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi veri tabanından “yaşlı ayrımcılığı” anahtar kelimesi kullanılarak lisansüstü tezler tarandı. Toplamda 18 lisansüstü tez ile çalışma tamamlandı. Çalışmaya dahil edilen tezler betimsel analiz ile değerlendirilmiş olup yayın tarihi, anabilim dalı, araştırma türü, kullanılan ölçüm araçları ve örneklem grubu açısından incelendi. Bulgular: Çalışma kapsamına alınan lisansüstü tezlerin 2008-2024 yılında yapıldığı konu ile ilgili en fazla tezin 2019 yılında yapıldığı belirlendi (n=3, %16.7). Tezlerin çoğunun yükseklisans düzeyinde olduğu (n=16, %88.9) ve büyük çoğunluğunun Hemşirelik Anabilim Dalı (n=10, %55.6) bünyesinde yürütüldüğü belirlendi. İncelenen tezlerin tamamında yaşlı ayrımcılığını değerlendirmeye yönelik geçerlik ve güvenirliği yapılmış ölçüm araçlarının kullanıldığı belirlendi. Çalışmaya dahil edilen tezlerin örneklem grubu incelendiğinde ise yarısında hemşirelerin (n=9, %50) örneklem grubunda yer aldığı saptandı. Sonuç: Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında yer alan eşitsizliklerin azaltılması (Hedef 10) ile sağlıklı bireyler ve kaliteli yaşamın sağlanması (Hedef 3), yaşlı ayrımcılığının ortadan kaldırılmasıyla doğrudan ilişkili olup, bu kapsamda yaşlı ayrımcılığıyla mücadelenin, toplumun bütüncül kalkınması ve sürdürülebilirlik hedeflerinin gerçekleştirilmesi açısından kritik bir önemi bulunmaktadır. Konuya ilişkin etkili müdahale stratejilerinin geliştirilebilmesi için, bu alanda nitel, karma, metodolojik ve deneysel çalışmaların artırılması önerilmektedir.Aim: In this study, it was aimed to systematically examine postgraduate studies on ageism in the field of nursing, to determine the subject areas and their characteristics, to reveal the current situation and to present the results in detail. Material- Method: This study, conducted using the document analysis method, one of the qualitative research types, searched for postgraduate theses using the keyword “ageism” in the Higher Education Council Presidency National Thesis Center database. The study was completed with a total of 18 graduate theses. The theses included in the study were evaluated using descriptive analysis and examined in terms of publication date, field of study, research type, measurement tools used, and sample group. Results: It was determined that the postgraduate theses included in the study were written between 2008 and 2024, and the highest number of theses on the subject was written in 2019 (n=3, 16.7%). It was determined that most of the theses were at the master's level (n=16, 88.9%) and the majority were conducted within the Department of Nursing (n=10, 55.6%). It was determined that all of the theses examined used measurement tools with established validity and reliability for assessing ageism. When the sample group of the theses included in the study was examined, it was found that nurses (n=9, 50%) were included in the sample group in half of them. Conclusion: Reducing inequalities (Goal 10) and ensuring healthy individuals and a quality of life (Goal 3), both of the Sustainable Development Goals, are directly linked to eliminating ageism. Combating ageism is critical for holistic development of society and achieving sustainability goals. To develop effective intervention strategies, it is recommended to increase qualitative, mixed-use, methodological, and experimental studies in this area.