Türkiye'de sağlık hizmetlerinin mekansal dönüşüm analizi: bimarhanelerden şehir hastanelerine

Abstract

Çalışma Problemi: Zaman içinde Dünya’da esmeye başlayan refah devleti ve sosyal devlet akımları Türkiye’yi de etkilemiş, Sağlık hizmetleri sosyalleşmeye ve gelişmeye başlamıştır. Hastanelerin hem iç hem dış yapısı yenilenmiştir. Günümüzde “Şehir Hastaneleri” adı altında dev yapılar inşa edilmeye başlanmıştır. Bu yapılara gelene dek nasıl bir tarihsel evrimleşme süreci geçirmiştir sorusu Çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Amaç: Bu makalenin amacı tarihsel süreç içerisinde hastanelerin kuruluşu ve gelişimini incelemektir. Yöntem: Çalışma problemi temel alınarak resmi dokümanlar, istatistiksel raporlar, Araştırma raporları, önceki yüksek lisans ve doktora tezleri, tarihi dokümanlar, internetteki web sayfaları gibi ikincil veri kaynakları kullanılmıştır (Böke, K., 310-322).Çalışmada hastanelerin gelişim süreci M.Ö. 14 yy.’dan M.S. 4. yy.’a kadar geçen sürede ilk Bimarhaneler, Selçuklu döneminde ilk Bimarhaneler, Osmanlı döneminde meşrutiyet öncesi ve sonrası Bimarhaneler, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet sonrası dönem kronolojik olarak ele alınmıştır. Bulgular-Sonuç: Bimarhane, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat’ta “hastane”, “tımarhane, deliler yurdu” olarak tanımlanmaktadır. Bimarhanelerde, hastaların özel hastane elbiseleriyle yattıkları, hekimler tarafından tedavi edildikleri, ilaç ve yemeklerinin önlerine getirildiği ve teknik imkânlar dışında, hasta bakım ve hizmetleri yönünden bugünkü modern hastanelerin vasıflarını taşıdığı bildirilmektedir (Öztürk, 2007). Cumhuriyetin ilanı ile birlikte devlet sağlık hizmetlerinde aktif rol almaya başlamıştır (Çavmak, 2017). Günümüze gelindiğinde ise Kamu-Özel Ortaklığı modeli ile yapılandırılan Şehir Hastaneleri karşımıza çıkmaktadır. Çalışma sonucunda, hastane yapılarının gelişim süreci ve işleyişinin zaman içinde değiştiği ve bu değişimin teknolojik gelişim ve küresel rekabete paralel olarak iyi yönde ilerlediği görülmüştür.

The Research Problem: The welfare state and social state flows spreading all over the World have affected Turkey and health care services started to develop and become socialized. Both internal and external structures of the hospitals have been renewed. Giant buildings under the name of “city hospitals” are being constructed nowadays. The question of how hospitals had undergone a historical process of evolution was the starting point of this study. Aim: The aim of this article is to examine the establishment and development of hospitals in the historical process. Method: Secondary data sources such as official documents, statistical reports, research reports, previous master's and doctoral theses, historical documents, web pages on the internet were used based on the research problem. (Böke, K., 2011:310-322) ın this study, the development period of hospitals were discussed chronologically as follows: The first bimarhanes (old Turkish hospitals) from 14th Century B.C. to 4th Century A.C., bimarhanes in the Seljuk period, bimarhanes of Ottoman period before and after the constitutional era and before and after the Republic period. Findings and Results: Bimarhane is defined as "hospital, madhouse, and mental hospital” in Ottoman- Turkish Encyclopedic dictionary. In bimarhane, the patients are hospitalized with private hospital robes, treated by physicians, drugs and meals are brought to the table and apart from technical facilities, they have the similar features as today’s modern hospitals in terms of patient care and patient services. (Öztürk, 2007). With the declaration of the Republic, the state has started to play an active role in health services. (Çavmak, 2017). Today, the City Hospitals are structured with the public-private partnership model. As a result of the study, it has been seen that the development process and functioning of hospital structures have changed over time and this change has progressed well in parallel with technological development and global competition.